Labels

zaterdag 3 december 2022

94 - Seasonal Affective Disorder en tuinieren

 Seasonal Affective Disorder, oftewel SAD. Nooit van gehoord, zeker? Nee, tot voor een paar jaar geleden ik ook niet. Terwijl ik er al mijn hele leven last van heb...En met mij heel veel anderen (20% van de populatie, volgens genus.gs). Die het misschien ook niet beseffen, dus daarom dit keer een blog over mental health/De Winterdip, in combinatie met tuinieren.


 De Nederlandse vertaling is Seizoensafhankelijke Depressie, ook wel Winterdepressie genoemd. Maar met mijn met Engels verzadigde brein prefereer ik SAD. Omdat dat precies is hoe ik me voel wanneer de grijze en  donkere wintermaanden toeslaan: SAD, oftewel gedeprimeerd, verdrietig.

De oorzaken liggen in een tekort aan zonlicht, minder/zwakker daglicht en serotonine (het geluksstofje) en tegelijkertijd een teveel aan melatonine, het stofje waardoor je je slaperig voelt en het liefst in je bed kruipt en er pas weer uitkomt wanneer de zon schijnt. In mei, ofzo. Ook wordt soms een tekort aan vitamine D (gebrek aan zonlicht!) Met SAD in verband gebracht, maar serieus wetenschappelijk onderzoek daarnaar is nog niet gedaan...levert zeker niet genoeg op. En het lastige is dat de symptomen heel erg lijken op die van een 'normale' depressie:
- je teneergeslagen voelen (vaak 'zonder aanleiding')
- geen zin hebben in activiteiten die je in de zomer juist leuk vindt
- moeite met concentratie
- weinig energie hebben en juist behoefte aan vet/zoet eten
- slaapproblemen hebben (klinkt paradoxaal, maar ik bedoel om 20.00 naar bed willen omdat je kapot moe bent en dan om 02.00 wakker worden en drie uur wakker liggen)
- je moedeloos, gaar of onzeker voelen 

De medische weg via de huisarts kan naar cognitieve therapie, lichttherapie of antidepressiva leiden en als dat jouw weg is, hup, neem die eerste stap.
Maar in Groot-BritanniĆ« is men al een aantal jaren bezig met een alternatief pad: tuinieren. 
Kijk. Dat is interessant! Want dat kost je niet je eigen risico en ik heb het dus persoonlijk uitgeprobeerd, aangemoedigd door andere ervaringsdeskundigen als Monty Don. Nu ruim een jaar geleden kreeg ik eindelijk weer mijn stukje grond en heeft het geholpen? JA!!! Winter 2021/2022 verliep voor mij een stuk minder SAD, ondanks eindeloze grijze dagen, niet op vakantie kunnen en een frozen shoulder.
Alleen al het kijken naar mijn groen (dat ook groen blijft in de winter) en het ruiken van dat groen, helpt me om op te kikkeren, en het plannen maken voor de komende lente is een antidote voor de lethargie waartegen ik vecht. Bollen planten is letterlijk investeren in je eigen vrolijke lente en ik kijk ze dan ook zowat de grond uit.
Maar volgens de National Initiative for Consumer Horticulture helpt het al om je kamer vol te zetten met groene planten, omdat dit een wetenschappelijk bewezen (bron: washingtonpost.com) psychische en lichamelijke ontspanning teweeg brengt. Slechts 20 minuten per dag in een groene omgeving helpt je je beter te voelen. Ja, ja, ik weet best dat de groensector vol op de Britse/Amerikaanse  bevindingen is gedoken en er uiteraard meteen een verdienmodel aan gekoppeld heeft, maar wat maakt dat uit? Als het maar werkt, toch? 
Ik wens je een groen weekend. Kijk een half uurtje naar een tuinprogramma in plaats van voetbal. Hoewel...dat veld is wel groen... of nog beter, ga je tuin in en plant wat tulpen, het kan nog!
Wil je meer lezen/zien, zoek me dan op bij Instagram@songsmith2962 en Pixelfed@DutchDeltaWoman .


vrijdag 25 november 2022

93 - Regen, regen, regen - ach ja, we wonen hier in een delta

 Zo eind November is er steeds minder te vertellen over Hunky Dory. In tegenstelling tot vorig jaar, toen ik een blank canvas had en werkelijk alles moest gebeuren om er een bloementuin van te maken, staat de struktuur nu en is het slechts een kwestie van bijhouden en af en toe iets aanpassen.

Tussen de buien door
 Vanochtend heb ik alle snotterige nasturtiums eruit gerukt, want ik hou van ze, maar niet van snot. Mijn grote afvalhoop was in 1x tjokvol. Ik gooi deze plant met haar honderden zaden niet op de composthoop, omdat ze anders volgend jaar mijn hele tuin overwoekert, er zijn grenzen.
Ik moest overigens erg voorzichtig lopen, want de stoeptegelpaden waren spekglad. Kijk, daar hebben mijn houtsnipperpaden nou nooit last van.
Ook heb ik een lading gekregen  kerstboomstammetjes rondom de kikkerpoel gelegd. Dat helwitte grind blĆ©Ć©f helwit en dus lelijkNu is het voor het grootste deel bedekt met hout, en hebben de insekten nog meer overwinterplekjes, win-win naar mijn mening. De poel is lekker vol door alle regen van de afgelopen week.
Nieuwe randen van stammetjes


Het is al bijna niet meer voor te stellen dat ik maanden lang om de dag met water liep te sjouwen om hem bij te vullen! Ik hoop dat ik aankomend voorjaar kan genieten van gezellig kikkergekwaak.
Dat mensen daar een hekel aan kunnen hebben...snap ik niks van. Ik kan me de kikkerloze polders van mijn jeugd maar al te goed herinneren. Voor mij is zo'n kikkerconcert een prachtig achtergrondgeluid, waarbij ik prima kan inslapen. Geef mij maar kikkers in plaats van lallende gasten op straat, om maar wat te noemen, kijk dƔƔr kan ik moeilijk van slapen.
Eventjes droog

Het onkruid tiert nog welig zag ik. Vooral achter de artisjokken heeft het mijn oude aardappelveldje volledig overgenomen. De knoflook staat er gezellig tussen. Voorlopig laat ik het even begaan, ik kijk in maart wel wat ik er uit trek en wat mag blijven staan. En vergis je niet, het is maart voordat je het weet. Nog maar 4 weken tot de kerstvakantie en vanaf januari zitten wij docenten altijd in een voortrazende nog net niet ontsporende trein van toetsen en examens met bijbehorende stressende studenten en curling ouders. Dan ga ik weer voorzaaien, opruimen, en heb ik mijn tuin hard nodig om zelf niet te ontsporen.
Ik verheug me nu al op de bollen die gaan opkomen.
Wil je meer lezen over Hunky Dory, zoek me dan op Instagram@songsmith2962 of Pixelfed@DutchDeltaWoman  . Een fijn weekend!
Maar nu, in November, neem ik even rust. 

zaterdag 19 november 2022

92 - Krachtige prachtige klimmers.

Mijn klimmers in de kas

Al van kinds af aan ben ik dol op klimplanten. Vermoedelijk komt dat door mijn eerste vakantie, op mijn 5e, in het buitenland; drie dagen met wildvreemden in een stikbenauwde Simca op weg naar Callella in Spanje.

 De reis door BelgiĆ«, Frankrijk en Spanje maakte diepe indruk op me, en dan vooral de bloemen, het zat er al vroeg in.
Eindeloze velden zonnebloemen, muurtjes waar bougainville over hing, oleanders, kurkeiken, olijfbomen, overal geraniums op de vensterbanken, ik keek mijn ogen uit. Dat was nog eens wat anders dan de stijve individuele begoniatjes in de voor mij streng verboden  tuin van onze hospita's. Op de camping, onder de parasoldennen, groeide niets in het zand. Maar over het dak van het toiletgebouw kronkelde bougainville en het restaurant was overdekt met druivenranken. Voor zo'n kleuter uit Holland was het een sprookje, hier woonden de kabouters die ik thuis niet kon vinden, ik wist het zĆ©ker!
De Nasturtium koloniseert

Op Hunky Dory heb ik meerdere klimmers. In de kas staan klokwinde en Suzanna met de mooie ogen gezusterlijk door elkaar, tegen de obelisken ook klokwinde, naast de kikkerpoel boerenjasmijn en berberis, tegen het linker watervat en het gammele hek klimop, ik heb Ć©Ć©n clematis die nog half leeft naast een jonge druif en door de hele tuin slingert zich de oost-indische kers. Op de foto rechts kruipt ze over de grond, maar op de meeste plekken klimt ze in alles wat ze maar tegenkomt.

Ze doet dit uiteraard om zoveel mogelijk zaad te kunnen laten vallen en van mij mag ze. Ik vind alles aan haar mooi: het mooigevormde blad, de peperachtige geur, de vrolijke bloemen en het feit dat blad, knoppen en bloemen nog eetbaar zijn ook. Ik neem het gegeven dat ze bij de eerste nachtvorst vervalt tot snot graag voor lief, want je trekt deze plant er super makkelijk uit.
Mandevilla
 Op mijn balkon heb ik drie mandevillas, en ik denk dat ik volgende zomer ga proberen of ik ze ook op Hunky Dory kan laten klimmen en bloeien. Het nadeel is dat ze laat aan de gang gaan, deze links begon pas in augustus zijn uitloper te produceren. Maar ja, de klokwinde is ook een langzame starter en ziet er nu, in November, schitterend uit.
Op mijn wensenlijstje staat ook bougainville... die keihard begint te lachen zodra ze haar voeten in mijn zware klei voelt en vervolgens wegkwijnt. Maar als ik haar nou eens in haar eigen plantgat met heel veel zand en grit zou zetten?
Trouwens, over grit gesproken. Waarom kan ik hier in Holland nergens behoorlijk tuingrit kopen? Ik moet schipperen met aquarium grind, belachelijk dure en te grove Maaskiezels, decoratiegrit van de Action, of kippengrit, terwijl ik mijn Britse tuingoeroes overal beeldschoon fijn grit over zie strooien. Gat in de markt, lijkt mij. 
Wil je meer foto's en tuinverhalen, bezoek me dan op Instagram@songsmith2962 of Pixelfed@DutchDeltaWoman  . Fijn weekend!

zaterdag 12 november 2022

91 - Alles aanharken? Nee toch zeker!

 Af en toe zie ik op de BBC fragmenten uit hun 100 jaar tuinprogramma's. ZĆ©Ć©r vermakelijk om te zien hoe inzichten over tuinieren in die jaren veranderd zijn.
Ook op mijn London City & Guilds horticultuur opleiding in de vroege jaren 80 werd mij geleerd dat een goede tuinman de tuin opruimt voor de winter invalt. Gevallen bladeren dienden te worden opgeharkt en verbrand, want daar zaten toch alleen maar schadelijke insecten tussen, van bladcompost hadden ze nog nooit gehoord. Alle uitgebloeide bloemen moesten worden afgeknipt. Mijn geliefde Rudbeckia bijvoorbeeld: "In any case, cut down the dead stems in November", zegt de Reader's Digest uit 1971.
Rudbeckia

 Nou, ik dacht het niet. En ook al die andere stengels niet. Ik laat alles staan en snoei pas in het voorjaar terug, zodat er zoveel mogelijk verstopplekjes zijn voor de insekten die mijn tuin inmiddels gevonden hebben. Want waar ik een jaar geleden alleen zwarte bladluizen op de bonen en afschrikwekkende legers naaktslakken zag, waren er dit jaar lieveheersbeestjes, wantsen, krekels, sprinkhanen, bruine en groene zandloopkevers, duizendpoten, pissebedden, wormen, en meerdere soorten spinnen.
Lieveheersbeestje


Op een bepaald moment in mei zaten er zĆ³veel lieveheersbeestjes in mijn tuin, vooral op de rabarber, dat ik regelmatig verstekelingen in mijn kleding vond wanneer ik die 's avonds uittrok, die ik dan tussen de planten op mijn balkon zette.
Perken leegtrekken en omspitten, daar doe ik ook niet aan. Ik strooi wĆØl organisch materiaal tussen mijn vaste planten, en laat de afgestorven rabarberbladeren over de groeiknoppen liggen.
Onkruid trekken doe ik wel, dat wil zeggen, selectief. De boterbloem bijvoorbeeld, waar veel mede-tuiniers een bloedhekel aan hebben, mag van mij blijven staan wanneer hij tenminste niet midden in mijn tuinpad opkomt. Maar de vele melkdistels trek ik uit en paardenstaarten ook.

De kikkerpoel, nov.'22

 Zoals je ziet heb ik pampasgras naast de kikkerpoel geplant, om te proberen een windbarriĆØre en een overwinterplek te maken. Nu is het een miezerig polletje gras, maar wacht maar. En al helemaal wanneer het me gelukt is wat stammetjes te vinden om op dat lelijke witte grind langs de randen te leggen. Dus heb je onlangs een boompje omgehakt en weet je niet waar je met dat (snoei-)hout naartoe moet? Kom maar op.
Wil je meer laten over mijn tuin en, zoek me dan op Instagram@songsmith2962 of Pixelfed@DutchDeltaWoman, je niks van dat suffe algoritme aantrekken, ik besta echt. Fijn weekend!

zaterdag 5 november 2022

90 - Klimaatverandering, slik!

 Je hoeft er natuurlijk niet meer op gewezen te worden dat ons klimaat verandert; heard that, dearie!

Ik ook niet, duh! Maar toch blijf ik me erover verbazen op momenten dat ik met mijn neus op de feiten gedrukt word. 

Desdemona
 Neem mijn mooie geurende roos: verleden jaar bloeiden mijn 3 rozen twee keer, in juni en nog een keer (wat minder uitbundig) eind augustus. Dit jaar bloeiden ze voorzichtig in juni, en zĆ©Ć©r uitbundig NU, begin november. Ik bedoel maar.

En ook mijn potten met versgeplantte bollen op het balkon zijn volkomen in de war; de bollen dan hĆØ, niet de potten.
Blauwe druifjes, mini-narcissen, ze staan al 20 cm boven de grond, bizar.
Ik hoorde iemand op TV uitleggen dat dit foute boel is; zo'n bol verbruikt nu al de voorraad die hem door de winter moet slepen en is dan tegen het voorjaar uitgeput. Of inmiddels stijfbevroren, als we tenminste nog serieuze vorst krijgen deze winter.
Begrijp me goed, ik heb echt genoten in de herfstvakantie, in mijn shirtje op een terras. (Okay, meerdere terrassen, bijna niets leuker dan mensen kijken met een biertje in mijn hand)
De dwaze bollen

Maar normaal is het natuurlijk allerminst. En hoewel iedereen die ik spreek dankbaar is voor de absurde temperaturen (kachel nog steeds uit!),  hoop ik toch echt dat we straks een gewone winter krijgen, zodat ook de vogels en egels en noem maar op niet helemaal van slag zijn en het daardoor niet overleven.
Geranium

Deze week zag ik de film Wild Port of Europe en hoewel hij prachtig is, kwam ik een beetje verslagen weer buiten. De gevolgen van de opwarming van onze aarde zijn al goed zichtbaar op de wilde plekken in de haven en daar word ik niet blij van.
Ondertussen bloeien de planten op mijn balkon en in Hunky Dory vrolijk verder. De cannas hoeven de kas nog niet in en de geraniums doen alsof ze in Italiƫ leven. Ik geniet er van, maar wel met een enigszins ongerust hart.
Canna
Vanochtend was het eindelijk wat minder warm toen ik vroeg met Puck liep... bijna koud genoeg om serieus te gaan nadenken of ik mijn handschoenen eens op moet gaan zoeken.
Wil je meer foto's zien en over mijn tuinen lezen, bezoek me dan op Instagram@songsmith2962 of Pixelfed@DutchDeltaWoman. 
Fijn weekend!

zaterdag 29 oktober 2022

89 - Klokwinde, een wispelturige dame

 De Britten noemen deze plant de cup-and-saucer-vine, omdat de bloem daar met een grote schep fantasie op lijkt. Wij, praktisch als wij zijn, klokwinde omdat de bloem inderdaad klokvormig is. Zelf noem ik haar voornamelijk lastig.

Klokwinde bij de kikkerpoel

EƩn van mijn tuinhelden is Arthur Parkinson: tovenaar met kleuren, kippenliefhebber, dahliafreak en zelf ook nog eens zƩƩr vriendelijk voor het oog. Zijn boek The Flower Yard heb ik een jaar lang bij de hand gehad, omdat ik er zo vaak in bladerde en las dat het geen zin had het in de boekenkast te zetten.. Arthur zegt:" If sown inside in mid-winter and planted out in late spring, the climber Cobaea scandens will come into its own by early autumn(...) This is one of the most exotic yet easy of plants to grow from a seed." (Blz. 157)

Easy? Arthur? Nou...Ten eerste was het moeilijk om aan zaad te komen; geen populaire plant in mijn contrei. Keurig in begin februari gezaaid, in de kas, en vertroeteld. Na de laatste nachtvorst in mei buiten uitgeplant; van de oorspronkelijk 13 zaailingen had ik er toen nog 6 over, waarvan 1 halfdood. Ze vonden mijn kas waarschijnlijk te koud (of ik ben niet gorgeous genoeg vergeleken met young Parkinson).

26 maart 2021

Mijn obelisken waren natuurlijk de perfecte plaats, want het zijn klimmers, exotische makkelijke klimmers, toch Arthur? Ik zette er 4,5 bij de obelisken en hield er eentje achter in de kas. Aanvankelijk groeide die het snelst en beste, die zag er veelbelovend uit! Buiten zat er geen groei in. Sterker nog, ze begonnen al snel te kwijnen. In tegenstelling tot de rest van de buitenplanten gaf ik de klokwinde water, want het zou me toch verdulleme niet gebeuren dat ik er niet eentje in bloei zou krijgen?! Binnen kreeg ik Ć©Ć©n bloem. En daar bleef het bij. Buiten begon degene bij de kikkerpoel voorzichtig te groeien en hĆØ hĆØ, eind juli had ik twee bloemen, toppie! Maar het lĆ©Ć©k niet op de foto van Arthur, waar een hele muur overwoekerd was en tientallen bloemen pronkten. De obelisk bij de artichokken bleef treurig kaal. In augustus had ik daar twee dode clematissen en een zielig hoopje klokwindegroen van 15 cm hoog. Not my finest hour.

Bijna bovenaan de obelisk

Inmiddels is het eind oktober en verhip! De klokwinde bij de kikkerpoel produceert iedere week drie tot vier nieuwe knoppen en de obelisk aan de andere kant van de tuin heeft opeens een heuse klimplant compleet met klokjes, die lang blijven bloeien, wel een week.

Waarom het zo moeizaam ging? Hm, misschien toch de droogte van de zomermaanden, ondanks mijn watergift. Of klokwindes houden niet van mijn zware vette klei ( waar hun neef het pispotje ab-so-lĆŗĆŗt geen moeite mee heeft hoor), of ze vinden het te winderig op Hunky Dory (wat ik volkomen begrijp, ik vervloek die eeuwige wind regelmatig).

Afijn. Ik heb het geprobeerd en inderdaad Arthur my darling, het is een prachtige exotische plant. Als ze het doet.

Volgend jaar laat ik gewoon Oost-Indische kers tegen mijn obelisken groeien. Daar heb ik geen omkijken naar!

Okay, nog Ć©Ć©n dan
 En ze kosten me nog niks ook.
Wil je meer lezen en meer foto's zien? Volg me dan op Instagram@songsmith2962 of Pixelfed@DutchDeltaWoman.  
Fijn weekend!


vrijdag 21 oktober 2022

88 - Andere plantmeningen - behoorlijk spannend!

 Als zuinige Hollander hou ik altijd een oogje open voor planten waar ik niet diep voor in de buidel moet tasten. Liefst gratis natuurlijk, maar in de opruiming is ook vaak leuk.
Ochtendrood in Brielle

Ik heb al menige beauty op die manier aan mijn collectie toegevoegd. Supermarkten, althans sommigen, bieden vaak seizoensgebonden planten aan voor een vriendelijke prijs. Ik weet dat plantpuristen hier heel boos over kunnen worden (geproduceerd met veel gif/onder slechte omstandigheden/door uitgebuitte werknemers, kies maar) maar ik troost mezelf met de gedachte dat ik zo'n plant van de verdrogingsdood red en dat hij/zij een goed leven bij mij krijgt. Ik doe geen kwaad, toch?
Onlangs maakte ik echter op het gebied van andere meningen over de natuur iets mee dat mij zo hoog zit dat ik het met je wil delen.
Instagram is voor mij een venster op de wereld en ik gebruik het om andere tuinfanaten te volgen en soms lever ik dan commentaar op hun foto's - 99% van de tijd positief (want ben nou eenmaal een blij ei op tuingebied), 1% niet persĆ© negatief, maar wel kritisch. Ik struikelde over een foto op een account over paddestoelen waarop vliegenzwammen gebruikt werden om afdrukken te maken op papier.  Van de 6000 soorten zwammen in ons land staan er bijna 1700 op de rode lijst, zijn dus bedreigd/beschermd en ik meende me te herinneren dat de vliegenzwam erbij hoorde (hij blijkt overigens minder zeldzaam dan ik dacht, maar dat terzijde). 
Dit zijn dus geen vliegenzwammen!

Dus schreef ik 'dat deze paddestoel in mijn land beschermd was en niet geplukt mocht worden'. Let op de toon. Feitelijk. Mijn land. Niet meer en niet minder.
Achteraf dom, who cares, het betrof de USA, andere kant van de wereld, right? En nog niet waar ook, want niet zeldzaam, etcetera. We trekken hier lering uit, check je feiten en bemoei je met je eigen zaken, Grashoff!
Maar wat er daarna gebeurde, overtrof mijn ergste verwachtingen. Want: iemand anders reageerde op mijn opmerking met een validerende wĆØl duidelijk erg kritische opmerking van haarzelf, die hetzelfde sentiment verwoordde: was het wel okay om zoveel te plukken voor een creaprojectje?
 En vervolgens brak nog net de Amerikaanse Paddenstoelenoorlog niet uit. Ik was er ontdaan van! Deze arme vrouw kreeg een lading bagger over zich heen waar de honden geen brood van lusten. En ik dus ook, want was getagged, zoals dat heet. Allemachtig! 
Ik sta weer even met een mond vol tanden met beide benen op de grond. Nee, Instagram is dus niet alleen dat gezellige platform waarop gelijkgestemde tuinzielen tips uitwisselen over wanneer je het best je wintersla kunt planten...
Vetplanten, geen zwammen.

Moraal van dit verhaal is dat je toch voorzichtig moet blijven met wat je precies op dat internet post en ik heel even 'ik kap hiermee' dacht maar in tweede instantie (na een paar uur in shock en een dubbele whisky) me voornam me voortaan bij die 99% te houden. Ik blijf een blije tuinvrouw, maar wel een voorzichtigere, die zich never nooit niet meer bemoeit met wat ze aan de andere kant van de plas uitspoken; doe vooral je ding in the US of A! Enne, ik koop mijn Nederlandse bio-champions gewoon bij de super hoor.
Meer tuinavonturen en foto's op Pixelfed@DutchDeltaWoman en Instagram@songsmith2962.  Fijne herfstvakantie!

191 - Ook november

  Zo, ik heb mezelf bij mijn haren uit die dip van verleden week (190) gesleurd en ga het weer gezellig over het seizoen en mijn tuinen hebb...