41 - De Drie Gezusters

 

De bomen langs de Langesingel zijn nu kaal. Ook mooi, kale takken. Het geeft een totaal ander perspectief, en ik besef dat ik ook wat aan de erfafscheiding wil doen.

Want nu vallen me de best wel vele auto's die langsrijden extra op.

Ik twijfel tussen een half doorzichtige "haag" van grassen en een combinatie van grassen en bessenstruiken. Tuurlijk gaat het riet in de greppel ook weer groeien, maar het gaat mij om de winterperiode, wanneer het riet gemaaid is.

Kardoen is ook een optie. In elk geval iets dat ongeveer een meter hoog is en die langsrazende auto's camoufleert.

Mijn buurman heeft zijn stukje keurig omgespit, er komen aardappels zegt hij. Het contrasteert met mijn door plassen ontsierde landje. Ondanks dat ik de no-dig filosofie aanhang, vind ik zo'n keurig gespit stuk grond heel mooi. Zal vast te maken hebben met mijn jeugd in de polder, toen ik langs de velden van onze buurman ploegde totdat er zulke klompen modder aan mijn kaplaarzen hingen dat ik mijn voeten  nauwelijks meer omhoog kreeg. Zware vette klei. Hoe Hollands wil je het hebben? Buurman Kommer wisselde aardappels af met voedermais. De mais vond ik saai, de aardappels hadden tenminste nog leuk bloemetjes.

Toch ben ik van plan zelf ook wat mais te gaan planten. Maar niet zomaar mais. Ik wil De Drie Gezusters proberen. Dit is een combinatie van suikermais, bonen en pompoenen. Het is een eeuwenoud gebruik (men spreekt over 6 of meer eeuwen) dat in Noord-Amerika hele Native American dorpen van etensvoorraad voorzag. De combinatie is er een van symbiose: de pompoenranken houden het onkruid in bedwang en de grond een beetje vochtig, de mais kan dus lekker groot groeien en de bonen hebben geen bonenstaken nodig en zorgen voor stikstof in de grond.

Hoe dan?

1. Zorg voor een zonnige plek (minimaal 6 uur direct zonlicht per dag)

2. Zet in iedere rij een bonenplant naast een maisplant, pas als je zéker weet dat er geen nachtvorst meer zal zijn

3. Zaai 4 maiskorrels* in een heuveltje en zorg dat de maisrijen diagonaal 'verspringen'

* het schijnt een goed idee te zijn om je maiskorrels eerst een nachtje in lauwwarm water te laten weken.

* Alle drie de gezusters hebben altijd trek (net als ik!), dus verwen ze met lekkere mulch bij het planten.

Als je meer wilt weten over dit systeem (en je Engels goed is), lees dan vooral het boek Braiding Sweetgrass, van Robin Wall Kimmerer. 

Zij is zelf van native afkomst en biologe en heeft een boeiend boek geschreven over hoe de inheemse bevolking met planten omgaat. Ze tipt heel subtiel aan dat de eerste Britse immigranten van de honger gestorven zouden zijn zonder de voedselhulp van de inheemse bevolking. De 'dank' die de natives kregen was verdreven worden van de grond waarop ze al eeuwen woonden. Maar dat is een heel andere verhaal dat niets met tuinieren te maken heeft.

Wil je meer lezen over mijn tuinen, kijk dan op Instagram @songsmith2962 

40 - Libellenliefde.

 De Engelsen maken onderscheid tussen dragonflies en damselflies. Wij noemen ze (ten onrechte) vaak allemaal libellen. Waarom noem ik specifiek de Engelse namen? Nou, simpel, ik weet dat veel tuinliefhebbers regelmatig afstemmen op Gardener's World van de BBC, en Monty en consorten zijn tegenwoordig helemaal 'into'  insecten in de tuin. Ik ook.

Libellen zijn groot (de dragonflies; dragon = draak) en spreiden hun vleugels horizontaal, waterjuffers (de damselflies; damsel = juffrouw) zijn kleiner en slanker en houden hun vleugels in rust evenwijdig aan de lengte van hun lijf. Mijn aquarel rechts is dus een waterjuffer. Wat ik fascinerend vind aan deze insecten is dat ze al bestaan sinds het Vroeg Perm, dat weten we zéker omdat er fossielen van zijn gevonden, en dat ze op alle continenten behalve Antarctica voorkomen. (Bron: Wikipedia) En laat je niet bedotten door hun prachtige fluoriserende uiterlijk, het zijn bloeddorstige jagers.

In de polders waarin ik opgroeide was in de jaren zestig door kwistig gebruikt landbouwgif nauwelijks leven te zien. Ik hoorde en zag mijn eerste kikkers in 1968 op doorreis in Frankrijk en mijn eerste libellen pas in 1980 op een antieke begraafplaats in Griekenland. Er zat iets groots, fluor-groen, op een grafzerk en ik herinner me dat ik eerst dacht 'wat een rare vlinder' en vervolgens ademloos heb zitten kijken naar 10 cm grote groene, knalgele en rode libellen die snorrend jachtduikvluchten maakten boven een maar 30 cm breed stroompje. Liefde op het eerste gezicht.

Mijn latere vijver trok vanaf de eerste dag waterjuffers, maar in het warme deel van de zomer ook libellen. Ik zag ze hun territorium fanatiek verdedigen, jagen,  paren, eitjes leggen en het verveelde nooit. Soms vergiste eentje zich, omdat ik me al tijden niet bewogen had, en streek even op mijn been neer. Soms had de kat een gelukstreffer en sloeg hij er een uit de lucht. Het verveelde nooit!

Kijk, dat heb ik in mijn nieuwe tuin ook. Een bak met water, planten, hopelijk waterjuffers en libellen. Het zal niet simpel zijn, want de larven van libellen hebben ondiep water nodig om tot wasdom te komen en kunnen daar soms vier jaar over doen!  Nog een reden om geen vissen te willen. En die ondiepte creëren wordt ook nog een dingetje, in een rechthoekige plastic kuip van 80 cm diepte. Maar ik ben creatief, komt goed.

Het geeft niet, het maakt het spannend. Ik verlaat je nu met een Corona-lockdown 4.0-proof quote, die ik ergens op het Internet tegenkwam en waarvan ik vermoed dat hij uit Ierland of Schotland afkomstig is, of IJsland (kijk, er zijn meer mensen zoals ik).

"May you touch dragonflies and stars, dance with fairies and talk to the moon"

Meer over mijn tuin op Instagram @songsmith2962 

39 - Pagan Rules

De eerste Kelten waren Pagans.

Een Engels begrip: 'Pagan - a person who holds religious beliefs that are not part of any of the world's main religions', voor een niet-Engelse die al 36 jaar heimwee heeft naar de Britse Eilanden...

De Nederlandse vertaling 'heiden' is een vlag die de lading absoluut niet dekt! Want, een aanhanger van een bepaald geloof kan een aanhanger van een ander geloof, een niet-gelovige of een afvallige aanduiden als heiden. Ik houd het wel bij pagan.

Het Latijnse ' paganus' betekent bewoner van het (platte)land. Maar verwar dat nou niet met 'boer', niet alle pagans waren/zijn boeren.

Ben je er nog? Fijn!

Tuinen zijn bij uitstek geschikte plekken voor een 'pagan' zoals ik, die gebonden is aan het aangeharkt drukke geasfalteerde en/of betegelde Zuid-Westelijke deel van Nederland. Tuurlijk zat ik liever met een boerderijtje, kippen en een flink stuk grond op een half beboste heuvel in Limburg, maar dat kan Bruintje niet trekken. Dus beperk ik me tegenwoordig tot mijn volkstuinvereniging. Hoewel ook het woord beperk niet klopt, het binnenlopen van het tuinencomplex doet mijn hart jubelen. Overdreven? Nee hoor. 

Zelfs nu, in November, met alles inmiddels dor en bruin en de plassen op het land, heeft die tuin een schoonheid die me ontroert. Je moet alleen even goed kijken en vergeet vooral ook niet te ruiken en luisteren. 

Ik ga graag aan het eind van de dag, tegen schemering, wanneer de meerkoeten elkaar toeroepen in de vest en de wind vaak een beetje gaat liggen. De kippen van Leo zijn al stil, maar de merels scharrelen nog in de struiken. Als ik geluk heb kom ik die zwarte kat tegen, die de smalle tuinpaden patrouilleert. Er snelt een vlucht halsbandparkieten in strakke groene formatie terug naar hun slaapboom bij mij om de hoek in Meeuwenoord. Zouden ze naar mij kijken zoals ik naar hen en denken hé, die woont bij mij om de hoek? Mijn pas geplantte knotwilgstek 'Salix alba' ruist me toe met haar paar koppig overgebleven zilvergrijze bladeren. Mijn twee rozen hebben een paar optimistische groene scheuten. De pas gekregen afgestoken planten uit de mooie tuin van Johan ("Ik was de eerste voorzitter van die vereniging" , vertelde hij me trots. " Ze wilden er eerst spruiten op zetten") hebben zich gewillig gesettled.

Het is een modderige soms nog kaal in plaatsen onaffe tuin, maar ik zie hem al voor me zoals hij straks in het voorjaar zal zijn, met bloeiende bollen en uitlopende planten, met ingezaaide graspaden en een vijverbak die naar de libellen lonkt. Helaas kreeg ik geen toestemming voor een bijenkast...

Toen ik onlangs even snel wat sla wilde plukken, zag ik tot mijn verrassing een enorme berg uitgestoken planten op mijn tuin liggen. (Dank, John!) Het was van alles en ik kon het, ondanks mijn nette werkkleding en schoenen, natuurlijk niet zo laten liggen. En eerst naar huis om me om te kleden was ook weer zo wat. Dus alles op de gok (kleur!) in de bedden gezet. Zo langzamerhand ben ik een heel eind! De dekzeilen laat ik nog even liggen, dan is straks de grond mogelijk een beetje warmer voor het planten van de drie gezusters, een begrip voor pagans. Wat dat is? Ga ik je vast nog een keer vertellen.

Hier voel ik me dus één met het universum.

Meer over mijn tuinen op Instagram @songsmith2962 

38 - Bijen hebben onze toekomst

 Jullie hoeven niet (meer) van mij te horen hoe belangrijk bijen zijn in een tuin, natuurlijk. Maar ik wil het toch even over ze hebben.

Als kind woonde ik een aantal jaar tussen prachtige ouderwetse hoogstam appelboomgaarden. Buurman Dirk huurde ieder jaar een paar bijenkasten voor de bestuiving, en ondanks dat ik een keer achterna gezeten werd door een stel bijen toen ik te dichtbij kwam en drie keer in mijn nek werd gestoken (au!!), vond ik ze fascinerend. Één van de criteria voor planten op mijn balkon is dat ze goed voor bijen moeten zijn (een reden om de vrolijke pelargoniums te beperken) en inmiddels geldt dat ook voor mijn tuin. Hoe mooi ik sommige bloemen ook vind, als ze niet bijvriendelijk zijn, komen ze er maar mondjesmaat in. Eigenlijk moet ik bestuivervriendelijk zeggen, want er zijn uiteraard meer nuttige bestuivers dan bijen alleen.

Wist je dat wij in ons land 359 verschillende soorten wilde bijen hebben? (Bron: Bestuivers www.bestuivers.nl). We hebben echter maar één honingbij, de Apis mellifera (melli = honing). Als je meer over bijen wil weten, lees dan vooral het blog van Lisette van Kolfschoten ( www.wetenschap.nu Fabels en feiten over bijen). En ik heb sinds kort het grote geluk een imker te kennen. Zijn site is www.bijvanamstel.nl Als het mag, gaan we één van zijn volken een plekje geven in mijn tuin.

Welke planten zijn goed voor bestuivers?

Planten die bestuivers tof vinden en prima tussen je groenten kunnen :

* vlinderstruik - Buddleia davidii of B. alternifolia

* kaasjeskruid - Malva

* longkruid - Pulmonaria

* salie- Salvia

* bergamot - Monarda

* duifkruid - Scabiosa

* duizendblad - Achilles milefolium

* kruisdistel - Erygium

*ijzerhard - Verbena bonariensis

* zomer- en herfstaster - Aster

* zenegroen - Ajuga reptans

* krent - Amelanchier lamarkii

* amerikaanse sering- Ceanothus

* klimop - Hedera helix

* Echinacea (zie aquarel)

Er zijn er uiteraard nog veel meer, maar deze komen in elk geval in mijn tuin.

Meer over mijn tuinen op Instagram @songsmith2962 

37 - Zelf-zaaiende planten

 Het fijne van het hebben van een kas is dat je kunt zaaien en planten kunt overhouden. Wanneer je, zoals ik, wil tuinieren terwijl je er zo min mogelijk geld aan wil uitgeven, is zelf zaaien en opkweken natuurlijk een onmiddellijke win-win.

Een aantal weken geleden heb ik mijn laatste twee tomatenmonsters uit de grond getrokken. Om hen heen stonden grote afrikanen, echt grote, ze kwamen tot aan mijn borst. Toen ik vanochtend in de stromende regen weer op mijn tuin kwam om wat sla te plukken, zag ik tot mijn plezier dat er allemaal zaailingen opgekomen waren, die zelfs al 4 blaadjes hadden. Maar: waren dit mini-trostomaten, of mini-gigantafrikanen? Géén idee! Gelukkig heb ik zo'n handige app www.Pl@ntNet.com waarmee je een foto kunt nemen en dan vertelt ze je wat voor plant het is. Okay, cool, ik heb nu gratis 20 tomaten stekjes, 2 aubergine stekjes, een zonnebloem en een datura.

Heeft het zowiezo zin om dit te proberen in leven te houden tijdens de winter? Ook geen idee! Maar ik ga het wel proberen! Dus ik heb ze voorzichtig uitgestoken en in potjes met stekgrond en vermiculite overgezet. 

Binnenkort komen er wat logeer  Cannas bij in de kas. Ik ben dol op Cannas, maar de mijne hadden afgelopen winter de geest gegeven op het balkon. Ontzettend balen, want 1 afgeprijsde bloedrode was inmiddels uitgedijd tot 4 prachtige planten, door een paar keer opnieuw scheuren. 

Dat scheuren is wel een dingetje...Mijn Britse tuinmanhelden zetten kordaat twee rieken in zo'n plant, of gebruiken een zaag. Het ziet er in mijn ogen zó bruut uit. Dus ik moest de eerste keer wel even moed verzamelen. Maar goed, naar bewezen eeuwenoude traditie* heb ik de Canna bij voorbaat mijn excuses aangeboden en toen met mijn broodmes doormidden gezaagd. En dat ging best goed. Mijn Canna heeft me vergeven en die zomer had ik er twee, die maandenlang gebloeid hebben. De zomer erop stonden er vier. En toen kregen we een lange natte winter met een treurige kille meimaand en gingen ze alle vier dood.

* Okay. Als je een nuchtere rationele niet-spirituele tuinier bent, kan je het volgende  stukje beter overslaan.  

Mijn misplaatst-Celtische Pagan filosofie is dat een tuin een levende entiteit is, met gevoelens en intelligentie. Je moet hem dus ook altijd met respect benaderen. En eigenlijk je laten leiden door wat een tuin jou uit zich zelf vertelt. Mijn tuin zegt me bijvoorbeeld dat aardbeienbedden op de grond voor mij geen goed idee zijn, gezien de verbijsterende massa naaktslakken die in slagorde door de aardbeien marcheerden, en vervolgens besloten naaktslakkenfestivals te gaan houden. Mijn grond ligt direct aan de greppel, waarin nog net geen richtingaanwijzers staan: Voor Aardbeien Rechtdoor. Naast de aardbeien stonden de bonen. Vonden de slakken ook super. De oplossing is aardbeien omhoog en bonen in een ander gedeelte van de tuin.

 Overigens kwam ik er nu met al die regen van de afgelopen dagen achter dat er best flinke plassen op mijn grond blijven staan. Goed om te weten.

Meer over mijn tuin op Instagram @songsmith2962